Monopoly – niezwykła historia ponad stuletniej gry planszowej

Jest to jedna z najbardziej popularnych gier planszowych. Na całym świecie powstało wiele regionalnych odmian, odnoszących się do lokalnych realiów. Monopoly, bo o niej mowa to gra kultowa, posiadająca bogatą i ciekawą historię oraz ponadczasowe zasady. Możliwość rozgrywki na wiele różnych sposobów sprawia, że jest to gra będąca stale w kręgu zainteresowań i zapewne taką zostanie przez jeszcze bardzo długi czas. Jak jednak zaczynała i czy sukces ma wielu ojców? Przyjrzyjmy się historii kultowej już gry.

Początki

Wszystko rozpoczęło się od Elizabeth Magie z Illinois, która stworzyła The Landlord’s Game. Gra powstała w 1904 roku i została natychmiastowo opatentowana. Co jednak ciekawe, zamysłem pomysłodawczyni nie było zapewnienie rozrywki dla ludzi. Chciała ona udowodnić teorię Henry’ego George’a. Mówi ona w dużym skrócie o tym, że cała ziemia powinna należeć do państwa a dochód z opłat (tzw. czynszu) winien zostać przekazywany właśnie do jego budżetu.

Idea przyświecająca Magie nie powiodła się, ale jej dzieło docenili znajomi. Mapa stworzona pierwotnie została przez nich wielokrotnie modyfikowana (włącznie z zasadami rozgrywki). W 1906 nastąpiła oficjalna publikacja jej dzieła przez Economic Game Company. Był to pierwszy bodziec do ekspansji późniejszej gry na cały świat.

Wielki Kryzys i dalsze dzieje gry

Za powszechnie uznaną datę narodzin Monopoly podaje się jednak rok 1935 czyli blisko 30 lat po pierwotnej premierze tytułu. ,,Ojcem sukcesu’’ ogłoszono Charlesa Darrowa, który jako sprzedawca grzejników w okresie Wielkiego Kryzysu stracił pracę. Nowym pomysłem na życie przedsiębiorczego mężczyzny było sprzedawanie gier planszowych. W dorobieniu przyszłej fortuny pomogło mu w głównej mierze szczęście.

W czasach braku dostępu do elektroniki, telefonów komórkowych czy też innych udogodnień – późniejsze Monopoly znalazło się w rękach Charlesa zupełnie przez przypadek. Aby dotrzeć do późniejszego ,,ojca’’ gra musiała przebyć długą drogę stanowiącą istny łańcuszek powiązań.

Niewątpliwą zasługą wynalazcy było umiejętne wyczucie potencjału marketingowego dawanego przez grę. Darrow zauważył możliwość zrobienia interesu i postanowił ostatecznie zająć się chałupniczą produkcją. Wkrótce gra trafiła także do domów handlowych, stopniowo zyskując na popularności.

Do opatentowania własnego produktu doszło w roku 1933. Gra różniła się nieco od pierwowzoru, głównie ze względu na modyfikację zasad, które dodawali poszczególni posiadacze kolejnych jej wersji. Co godne uwagi, główny koncept planszy (w tym niektóre elementy graficzne) nie uległy zmianie do dnia dzisiejszego. Z początku plansza była okrągła, jednak ostatecznie zdecydowano się na kwadratowy kształt – obecny do dnia dzisiejszego.

Charles Darrow widnieje jako oficjalny twórca Monopoly (zgodnie z wersją wydawcy). Według zapisków z książki The Monopoly Book Strategy and Tactics, autor stworzył swoje dzieło podczas pobytu w Atlancie. W wolnym czasie miał on szkicować plan miasta i to nakłoniło go do koncepcji a także późniejszego stworzenia Monopoly. Oczywistym jest, że historia ta skutecznie mija się z prawdą a Darrow jedynie skutecznie rozpoczął proces sprzedażowy. Jego imię widnieje jednak do dnia dzisiejszego na kolejnych instrukcjach Monopoly.

Parker Brothers

Niewątpliwy udział w rozpowszechnieniu gry na tak szeroką skalę miała również firma wydawnicza Parker Brothers. Początkowo, pomysł Darrowa wydawał się zbyt skomplikowany i trudny, dlatego też odrzucili oni propozycje wykupu praw autorskich. Wyniki sprzedażowe z końca roku 1934 skutecznie wpłynęły na ich wyobraźnię i ostatecznie przekonały do inwestycji. W krótkim czasie odkryli oni również inne, starsze wersje gry. Problem rozwiązano w możliwie najprostszy sposób dzięki odkupieniu praw autorskich od poszczególnych ludzi. Przykładowo Elizabeth Magie dostała za The Landlord’s Game w 1935 roku jedynie 500 dolarów (na dzisiejsze nieco ponad 9 tysięcy dolarów), chociaż sama dwukrotnie składała wcześniej chęć sprzedaży praw do swojej gry dla tej samej firmy.

Poszczególni właściciele praw do gry wyszli na sprzedaży lepiej lub też gorzej. Wśród kwot otrzymanych wyróżnia się zarobek Charlesa Darrowa, który dzięki licencyjnym należnościom stał się późniejszym milionerem. Jak zatem widać – czasami szczęściu trzeba pomóc.

Polska wersja Monopoly

Najbardziej znanym odpowiednikiem Monopoly w Polsce był (i nadal jest) Eurobiznes. Firma Labo wypuściła na rynek swój produkt w 1983 roku. Co ciekawe, cieszy się on niesłabnącym zainteresowaniem i nadal jego wyniki sprzedażowe prezentują się imponująco. Monopoly to niewątpliwie najbardziej dochodowa gra planszowa w historii, której dorównać pod względem popularności mogą jedynie szachy.

Skąd tyle wiadomo o historii gry?

Sprawą historii gry Monopoly zajął się w latach siedemdziesiątych Dr Anspach. Właściciele praw do marki Monopoly pozwali go w tym czasie za stworzenie gry Anti-Monopoly. Dzięki jego badaniom możemy poznać tak wiele szczegółów dotyczących historii i początków kultowej już gry. Historii ciekawej i pełnej zawirowań, bowiem Monopoly miało swoje epizody także podczas na przykład II Wojny Światowej.